EMDR is een zeer effectieve behandelmethode bij trauma’s. EMDR staat voor “Eye Movement Desensitization and Reprocessing”. Letterlijk vertaald betekent dat: “door oogbeweging opnieuw beleven van de ingrijpende gebeurtenis(sen), deze verwerken en ontladen van de emotionele reacties”. Inmiddels worden naast oogbewegingen ook piepjes in de oren en tikjes op de knieën toegepast. Iedere gebeurtenis die een blijvend negatief effect op iemands leven heeft wordt traumatisch genoemd. Typisch voor een trauma zijn heftige emoties, levendige beelden en lichamelijke reacties daarop.
Herinneringen aan het trauma komen telkens weer boven in situaties die lijken op de traumatische gebeurtenis. Zo kan een geluid dat je hoort, een geur die je ruikt of een beeld dat je ziet de beelden en de gevoelens aan die gebeurtenis weer levendig terug brengen. Inclusief alle lichamelijke reacties van toen.
Hoe gaat EMDR in zijn werk?
We starten altijd met een intake waarin we de traumatische gebeurtenis in kaart brengen. Meestal maak ik samen met jou een tijdlijn waarin de eerste, heftigste en laatste gebeurtenis beschreven wordt. Als het beeld duidelijk en compleet is, maken we een vervolgafspraak voor de eerste sessie. Tijdens de eerste sessie vraag ik je aan de gebeurtenis terug te denken inclusief de bijbehorende beelden, gedachten en gevoelens. Ik vraag je ook hoeveel spanning het geeft om daar nu nog aan te denken. Daarna wordt het verwerkingsproces opgestart. Terwijl je denkt aan de gebeurtenis beweeg ik met mijn vingers voor je ogen, hoor je piepjes op de koptelefoon of geef ik tikjes op je knieën. Ik zal je vragen tegelijkertijd je aandacht te brengen naar deze bewegingen of geluiden én naar de traumatische gebeurtenis. Na een tijdje wordt er even rust genomen. Ik vraag je dan wat er in je op komt. Dan komen weer de bewegingen, piepjes of tikjes, dan weer even rust en ik vraag weer wat er in je op komt. Dit herhaalt zich tot de spanning voldoende gezakt is. De EMDR procedure brengt meestal een stroom van gedachten en beelden op gang, alsook gevoelens en lichamelijke reacties. Je trauma wordt verwerkt. Wellicht is er na een sessie al voldoende resultaat, misschien zijn er meerdere sessies nodig. We eindigen altijd met een evaluatie.
Wat zijn de te verwachten effecten?
De EMDR zal er langzamerhand voor zorgen dat de herinnering haar kracht en emotionele lading verliest. Het wordt dus steeds makkelijker aan de oorspronkelijke gebeurtenis terug te denken. In veel gevallen veranderen ook de beelden van de herinnering zelf en worden ze bijvoorbeeld waziger of kleiner. Een andere mogelijkheid is dat er spontaan nieuwe gedachten of inzichten ontstaan die een andere, minder bedreigende, betekenis aan de gebeurtenis geven. De nare ervaring krijgt steeds meer een neutrale plek in je leven.
EMDR in de praktijk
Lucas is een 14-jarige VMBO scholier. Hij is een stille jongen die graag op zichzelf is. Hij gamet graag. In de klas kan hij met iedereen aardig opschieten, hij heeft twee jongens in de klas met wie hij bevriend is. De schoolprestaties van Lucas zijn wisselend. Soms haalt hij mooie voldoendes, de volgende keer zware onvoldoendes. Leerkrachten zeggen dat Lucas snel afgeleid kan zijn en ze hem soms moeilijk kunnen bereiken. Lucas zelf klaagt dat hij zich soms moeilijk kan concentreren. Lucas woont samen met zijn jongere broertje bij zijn moeder. Zijn ouders zijn een aantal jaar geleden gescheiden. Vader was een agressieve man die zijn moeder soms sloeg. Lucas zelf kreeg soms ook klappen. Lucas komt via de kinderpsychiater bij mij met de vraag voor EMDR. Lucas denkt regelmatig terug aan de klappen die hij van zijn vader kreeg. Hij voelt zich dan opnieuw machteloos en angstig. Zoals gezegd is Lucas een jongen van weinig woorden. Als ik hem vraag wat nu nog vervelend is om aan te denken, vertelt hij kort over die middag dat hij alleen met zijn vader thuis was en hij een paar fikse klappen op zijn armen, rug en hoofd kreeg. Hij voelt dat nu nog in zijn buik. Als hij er nu aan denkt voelt hij zich zwak. Ik start met de vingerbewegingen en vraag na enige tijd wat hij merkt. Hij voelt zijn buik nog meer. Ik beweeg mijn vingers weer voor zijn ogen en vraag hem op zijn buik te focussen.
Na enige tijd vraag ik weer wat hij merkt. Hij zegt dat hij zijn borstkas voelt. Ik vraag hem daar op te focussen en ga door met de vingerbewegingen. Vervolgens noemt hij de plek onder zijn nek, zijn nek, zijn schouders, zijn armen, zijn handen. Soms verandert de spanning op een plek, dan laat ik hem daar nog eens op focussen. Dan laat hij letterlijk zijn handen, armen en schouders naar beneden vallen. Er klinkt een diepe zucht. De spanning is grotendeels verdwenen. Ik weet niet wat er die middag met zijn vader precies heeft plaatsgevonden. Ik hoef het ook niet te weten. Lucas is zijn spanning kwijt. Hij voelt zich oke. Als ik Lucas twee weken later spreek, gaat het goed met hem. Er zit nog wat spanning en we doen een korte EMDR sessie. Dan doen we nog een oefening om zijn ‘oke-gevoel’ over zichzelf te vergroten.
Zijn moeder zegt dat Lucas thuis nooit veel vertelt, maar dat hij heeft gezegd dat zij ook EMDR moet doen. Ze krijgt tranen in haar ogen als ze dit zegt. Ze gaat het zeker over nadenken.